به وب سایت گروه مشاور سرمایه گذاری معیار خوش آمدید

بحران الکترود گرافیتی به کدام سو می رود؟

گزارشى تحلیلى درباره دلایل کمبود ماده اولیه استراتژیک فولادسازان:

در اواسط سال 2018 بحران واقعی برای الکترود های گرافیت آغاز شد. کمبود عرضه و قیمت بالای الکترود های گرافیتی در سال 2017 مقدمه ای بر این روند بود. سه مجرای اصلی برای بحران در بازار الکترود های گرافیت شامل افزایش مصرف الکترود های چینی و محدود کردن صادرات، بالا رفتن محبوبیت استفاده از کوره های قوس الکتریکی در سراسر جهان و بالا رفتن تصاعدی قیمت کک سوزنی تا 4 برابر از اوایل سال 2017 مشاهده شده است. با توجه به ابعاد و پیچیدگی آنچه که پیش رو می باشد، فولاد سازان با کوره های قوس الکتریکی به دلیل کاهش منابع الکترود گرافیتی و افزایش قیمت ها در طول سال آینده با آشفتگی بیشتری رو به رو خواهند شد.

این وضعیت بحرانی، فولادسازان در سراسر جهان که از کوره های قوس الکتریکی استفاده می کنند را با کمبود الکترود گرافیتی مواجه کرده و هزینه های افزایش قیمت الکترودهای گرافیتی، موجب نگرانی عمده فولاد سازان است. با این حال جالب است که بدانیم تولیدکنندگان الکترود گرافیتی وارد قراردادهای بلند مدت با فولاد سازان نمی شوند و با توجه به افزایش قیمت ها و فشار عرضه مداوم کک سوزنی، فقط تن به قراردادهای یک یا سه ماهه می دهند. قیمت الکترودهای گرافیتی UHP در سال 2017 تقریبا 5 برابر شد و قیمت در حال حاضر حدود 20 هزار تا 25 هزار دلار به ازای هر تن الکترود گرافیتی می باشد.

چه چیزی باعث بحران الکترودهای گرافیتی می باشد؟

دولت چین در اوایل سال گذشته تصمیم گرفت تا برخی از صنایع بسیار آلاینده که نگرانی های جدی را در حوزه محیط زیست ایجاد کرده اند، تعطیل کند. گزارش ها حاکی از این مطلب است که کارخانجاتی با ظرفیت تولید فولاد 125 تا 140 میلیون تن، شامل تولیدکنندگان فولاد با کوره های القایی، کوره های بلند و برخی کوره های بسیار قدیمی تعطیل شده اند.

علاوه بر این، بسته شدن موقت کارخانجاتی با ظرفیت 35-40 میلیون تن نیز در ابتدای نوامبر آغاز شده است. این تعطیلی ها منجر به کاهش ناگهانی و قابل توجه صادرات محصول نهایی از چین به سایر نقاط جهان شده است.

به طور سنتی، چین صادراتی در حدود 150 میلیون تن فولاد در سال دارد و این میزان در سال 2017 به 75 میلیون تن کاهش یافته است. علاوه بر این، صادرات شمش های فولادی به چین نیز از سطح 30 تا 35 تن در سال 2016 به کمتر از 10 میلیون تن در سال 2017 کاهش یافته است. همه این موارد به دیگر کشور های جهان کمک کرد تا سهم تولید فولاد خود را افزایش دهند که به موجب آن افزایش ناگهانی تقاضای الکترود در خارج از چین را در پی داشت.

با توجه به ظرفیت بالای صنعت الکترود گرافیتی، شش کارخانه اصلی در اروپا و آمریکا در سه تا چهار سال گذشته بسته شده و همین عامل باعث کاهش ظرفیت تولید الکترود تا حدود 200 هزار تن شده است. گزارش ها حاکی از آن است که ظرفیت تولید الکترود گرافیتی UH-P,HP در جهان در سال 2017 حدود 5/1 میلیون تن بوده در حالیکه میزان تولید 2/1 میلیون تن بوده است. علاوه بر کمبود الکترودهای گرافیتی، ماده اولیه آن که کک سوزنی می باشد نیز با توجه به تقاضای آن جهت استفاده در صنعت باتری لیتیومی به سرعت در حال رشد است.

همه این عوامل منجر به عدم تعادل عرضه و تقاضای الکترودهای گرافیتی شده و در نهایت قیمت ها روبه افزایش رفته و خریداران جهانی در حال رقابت برای تامین مواد مورد نیاز خود هستند. مشکل واقعی زمانی شروع می شود که صادرات الکترودهای گرافیتی چینی در سال 2018 متوقف شود.

افزایش شدید قیمت الکتروهای گرافیتی به طور عمده به تعطیلی کارخانه های تولید کننده الکترود چینی در سال 2017 بر می گردد که در نهایت به کمبود جهانی آن ختم می گردد. از طرف دیگر، صادرات الکترودهای گرافیتی از چین در سال 2017 بالغ بر 695/201 تن بود که این میزان 58 درصد بیش از صادرات در سال 2016 بود.

فشار عدم عرضه الکترودهای گرافیتی از چین در سال 2018 شروع خواهد شد و فولاد سازان سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین مصرف الکترود گرافیتی در چین به دلیل رشد استفاده از قراضه و فشار های دولتی جهت کاهش آلودگی های زیست محیطی و گرایش بسیاری از شرکت ها به استفاده از کوره های قوس الکتریکی برای تولید فولاد به سرعت در حال افزایش است.

پیش بینی می شود مصرف سالانه الکترود گرافیتی چین تا سال 2020 به میزان 225 هزار تن افزایش یابد. طبق گزارش ها، چین در سال های بعدی وارد کننده الکترود گرافیتی خواهد بود تا کسری خود را تامین نماید. پیش بینی ها حاکی از آن است که چین تا سال 2020 نیاز به واردات بیش از 15 هزار تن الکترود گرافیتی در سال خواهد بود. هر چند طبق آمار شرکت show denko  تا سال 2020 میزان عرضه الکترود گرافیتی  حدود 1029 هزار تن خواهد بود اما ورود چین به بازار خریداران و فاصله کم عرضه و تقاضا، مانع از کاهش قیمت الکترود و عامل افزایش قیمت خواهد بود.

رشد فزاینده کمبود الکترود گرافیتی یک تهدید بزرگ است

چین به سرعت در حال افزایش ظرفیت کوره های قوس الکتریکی خود است. کارخانجات زیادی با تکنولوژی کوره قوس الکتریکی با ظرفیت 60 تا 70 میلیون تن طی چند ماه گذشته احداث گردیده است. بنابراین انتظار می رود تولیدات چین بوسیله کوره قوس الکتریکی از 2/5 درصد در سال 2016 تا بیش از 13 درصد در سال 2018 افزایش یابد. این مسئله بسیار اهمیت دارد چرا که بقیه کشورها سهمی در حدود 45 درصد از کل فولاد را از طریق کوره قوس الکتریکی خواهند داشت.

این در حالی است که چین ال همین اواخر حدود 7 الی 8 درصد از فولاد خود را با این تکنولوژی تولید کرده است. چینی فقط به خاطر مسائل محیط زیستی شروع به عقب نشینی و تولید سازگار با محیط زیست به مانند سایر کشورهای جهان کرده اند. چین اعلام کرده است که قصد دارد تا سال 2020 حدود 20 درصد از فولاد خود را از طریق کوره قوس الکتریکی تولید کند که این مقدار 3 برابر بیشتر از آن چیزی است که در یک سال پیش به آن نیاز داشته است. بدین معنا که نیاز به مصرف الکترود گرافیتی آنها تا 3 برابر برای سه تا چهار سال آینده افزایش خواهد یافت. علاوه بر این، با توجه به مشکلات زیست محیطی چیزی در حدود 250 هزار الی 300 هزار تن در سال از ظرفیت الکترود گرافیتی در چین به دلیل تعطیلی کارخانجات کاهش و منجر به کمبود آن خواهد شد.

افزایش تولید قراضه در چین باعث بالا رفتن سهم مصرف داخلی الکترود گرافیتی می شود. مصرف ضایعات در چین با تعطیل شدن ظرفیت های غیر استاندارد فولاد و اثرات ناشی از انتشار گازCO2 حاصل از تولید فولاد بوسیله کوره القایی رو به افزایش است. چین در حال حرکت به سمت استفاده بیشتر از کوره قوس الکتریکی برای تولید فولاد می باشد.

آمار رسمی نشان می دهد که چین در سال گذشته حدود 90 میلیون تن ضایعات فولادی استفاده کرده است. بر اساس برآودهای صورت گرفته این رقم تا سال 2020 به 150 میلیون تن افزایش پیدا خواهد کرد. چین تا سال 2025 نسبت میزان استفاده قراضه 30 درصدی را کسب خواهد نمود. علاوه بر این مبلغ گمرکی 40 درصد برای صادرات قراضه چین اعمال می شود و بدین ترتیب صادرات قراضه چین ممنوع خواهد شد و ضایعات خود را برای تولید انبوه در کوره های قوس الکتریکی گسترش می دهند.

اهمیت تولید فولاد با کوره های قوس الکتریکی انتظار می رود که خرید اکترودهای گرافیتی توسط فولاد سازان چینی در سال 2018 به دلیل افزایش مصرف در کشور افزایش پیدا کند. به احتمال زیاد قیمت اکترودهای گرافیتی به دلایلی همچون تقاضا در صنعت فولاد چین سطح بالایی برسد. بر اساس برآوردهای صورت گرفته، تولید ناخالص داخلی چین در سال 2017 حدود 52 میلیون تن است که این مقدار تا سال 2018 به 82 میلیون تن و در سال 2020 به 120 میلیون تن افزایش پیدا خواهد کرد.

برای تولید فولاد به وسیله کوره های قوس الکتریکی، هیچ جایگزینی برای الکترودهای گرافیتی وجود ندارد. تولید کنندگان جهانی که وابستگی زیادی به واردات الکترود از چین دارند، باید خودشان را برای تشدید عرضه الکترودهای گرافیتی آماده کنند. زیرا چین به سرعت ظرفیت کوره های قوس الکتریکی خود را افزایش می دهد و در حال اصلاحات با هدف حذف کارخانجات با آلایندگی بالا می باشد.

پویایی تجاری الکترودهای گرافیتی در جهان

در سال 2017، چین بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده الکترودهای گرافیتی بود و اتحادیه اروپا و ژاپن به دنبال آن بودند. این در حالی است که کشورهای تاثیرگذار در تولید فولاد مانند ایالات متحده آمریکا، روسیه، ایران و ترکیه بیشترین واردکننده الکترودهای گرافیتی می باشند. تنها 25 درصد از تولید فولاد در سراسر جهان به وسیله کوره های قوس الکتریکی انجام می گیرد. با این حال، این روند به سرعت در حال تغییر است و مسیر تولید فولاد به کمک کوره های قوس الکتریکی به دلیل حفظ محیط زیست، نسبت به تولید با کوره بلند در حال افزایش محبوبیت است.

در ایالات متحده آمریکا 67 درصد از فولاد با استفاده از کوره های قوس الکتریکی تولید می شود و این مقدار در برخی از کشورها به مانند ایران بیش از 85 درصد می رسد. افزایش حجم تجارت الکترود گرافیتی، نتیجه بهبود تقاضایی است که با رشد تولید به وسیله کوره های قوس الکتریکی همراه است و همچنین افزایش قیمت الکترودهای گرافیتی و فقدان دسترسی به آن، ناشی از وضعیتی است که در میان تولیدکنندگان با کوره های قوس الکتریکی ایجاد شده است. پیش از این، فولادسازان به اندازه یک ماه در انبار خود الکترودهای گرافیتی داشتند. همه اینها انگیزه بیشتری برای تامین کنندگان الکترودهای گرافیتی در راستای افزایش حجم تجارت به ارمغان آورده است.

قراردادهای جدید کک سوزنی عاملی در جهت تشدید و فروپاشی از اواسط سال 2018

کک سوزنی ماده اولیه و اصلی مورد استفاده در تولید الکترودهای گرافیتی است و تقریبا 60 درصد هزینه کل مواد خام را تشکیل می دهد. تولید کک سوزنی محدود به چند تامیت کننده می شود. بزرگترین شرکت با نام ConocoPhillips در ایالات متحده و شرکت C-Chem Co. Ltd در ژاپن است. صنعت کک سوزنی انحصاری است و 5 بازیکن اصلی دارد که بیش از 80 درصد ظرفیت جهان را تشکیل می دهند.

به گفته تحلیل گران، اکثر پالایشگاه ها کک سوزنی تولید نمی کنند. زیرا نسبت به تولید سنتی کک نفتی زمان طولانی تری را به خود اختصاص می دهد. کک سوزنی به غیر از استفاده در تولید الکترود های گرافیتی، به طور فزاینده ای در ساخت باتری های لیتیومی، تلفن ها و اتومبیل های الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرد و سهم صنعت فولاد به نسبت بیشتر است. هرگونه افزایش تولید کک سوزنی می تواند به راحتی توسط تقاضای رو به رشد تولید کنندگان باتری لیتیوم جبران شود.

تولید کنندگان الکترودهای گرافیتی در حال حاضر قراردادی با شرکت های تولید کننده کک سوزنی در دست ندارند. به جز برخی از شرکت ها به مانند GrafTech که دارای ظرفیت بالایی برای تولید کک سوزنی هستند. آنها 150 هزار تن کک سوزنی در ایالات متحده دارند که دقیقا مطابق با نیاز تولید الکترود گرافیتی حال حاضر است. فرآیند تولید الکترود گرافیتی بسیار طولانی است. در سریع ترین روش، الکترودهای گرافیتی در طول شش الی هفت هفته و در طولانی ترین روش، یک الی پنج ماه تولید می شوند.

با توجه به منابع موجود در صنعت، قیمت های جدید کک سوزنی از اواخر آوریل 2018 به بعد وارد خواهد شد. در نیمه اول و نیمه دوم سال 2017 افزایش قیمت حدود 100 درصد و از آوریل به بعد این مقدار به بالاتر از 150 درصد قیمت فعلی میرسد. به عنوان مثال، اگر 100 دلار قیمت پایه برای کک سوزنی در آوریل- سپتامبر (سال گذشته) در نظر گرفته شود این مقدار تا مارس سال جاری 200 و در 6 ماه بعدی تا 400-450 افزایش خواهد داشت. تاثیر قیمت بالای کک سوزنی در سه تا چهار ماه پس از اینکه قرارداد های گذشته به اتمام برسد نمود خواهد کرد و مصرف کنندگان در آن هنگام شاهد افزایش قیمت الکترود گرافیتی خواهند بود.

ظرفیت الکترودهای گرافیتی بی سابقه است؟

پس از تقویت امکانات تولید الکترود گرافیتی در سراسر جهان، صنعت فولاد به شدت بر چین، به ویژه برای تولید الکترود گرافیتی با قطر پایین تکیه کرده است. در حال حاضر این زنجیره تامین در چین به دلایل زیست محیطی شکسته شده است و خریداران از تولید کنندگان سایر کشورها این کمبود را خریداری می کنند. علاوه بر این مصرف الکترودهای گرافیتی در چین نیز به طور قابل ملاحظه ای افزایش خواهد یافت و مقدار بسیار کمی برای صادرات باقی خواهند ماند.

نیاز فوری به ظرفیت های جدید تولید الکترودهای گرافیتی در جهان وجود دارد که اگر این مهم به سرانجام نرسد، احتمال دارد که تولید فولاد کاهش یابد. تولید الکترود مصرفی یک فرآیند فوری نیست و به این معنا نیست که بتوانند هروقت که نیاز شد سریعا تحویل داده شوند. الکترودهای گرافیتی قبل از آماده شدن برای حمل و نقل چندین ماه زمان نیاز دارند. برای هر ظرفیت الکترود گرافیتی زمانی حداقل دوساله نیاز است و در 40 سال اخیر تنها یک کارخانه  احداث گردیده است.

تاثیر احتمالی بحران الکترود گرافیتی

قیمت الکترود گرافیتی در طی سال های گذشته چندین برابر شده است و تاثیر به سزایی در دیگر بخش ها خواهد داشت که به برخی از آنها می توان اشاره کرد:

1-افزایش هزینه تولید در کوره های قوس الکتریکی

2-تغییر قراردادهای بلند مدت به قراردادهای کوتاه مدت

3-امکان افزایش قیمت جهانی قراضه و شمش فولادی

آینده الکترود گرافیتی چیست؟

تقاضا برای استفاده از الکترودهای گرافیتی و کک سوزنی در آینده رو به افزایش خواهد بود. به دلیل محدودیت های زیست محیطی در چین ظرفیت جدید با بهره گیری از کوره های قوس الکتریکی در چین و استفاده از تکنولوژی باتری شایع تر خواهد شد. الکترود گرافیتی  سهم کوچکی از هزینه های مواد مصرفی برای تولیدکنندگان فولاد است. با این حال، الکترودهای گرافیتی ضروری و هیچ جایگزین دیگری ندارند.دو سناریو مطرح می شود. سناریوی اول به این ترتیب پیش می رود که آیا تولیدکنندگان فولاد با کوره های قوس الکتریکی می توانند مدیریت تولیدات خودرا به میزان الکترود موجود در بازار انجام دهند و سناریوی دوم اینکه نتیجه این مدیریت موجب قرارگرفتن قیمت الکترود گرافیتی در سراشیبی خواهد شد. ظرفیت در حال رشد استفاده از کوره های قوس الکتریکی در کشور چین و ترغیب به استفاده از این نوع کوره ها در دیگر کشور ها عامل اصلی تعیین قیمت الکترودهای گرافیتی در سال جاری خواهد بود.

لازم به ذکر است گروه دانش بنیان پاترون با توجه به بحران الکترود گرافیتی و با تکیه بر دانش فنی خود درراستای کاهش ضریب مصرف الکترود برای اولین بار در کشور اقدام به تولید پوششی با نام تجاری الکوپات نموده است. این پوشش از اکسیداسیون جداره الکترود گرافیتی، با توجه به شرایط اپراتوری هر کارخانه، جلوگیری می کند و به موجب آن کاهش ضریب مصرف الکترود را حدودا از 10 تا 20 درصد در بر خواهد داشت. الکوپات هم اکنون در بزرگترین کارخانه فولاد سازی خاورمیانه (فولاد مبارکه اصفهان)، فولاد هرمزگان، فولاد کاوه جنوب کیش و فولاد سازان دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین کاهش مصرف الکترود گرافیتی با الکوپات به تایید دیگر فولاد سازان منطقه نیز رسیده است.

راهکارهای این چنینی و تعریف پروژه های کاهش مصرف الکترود گرافیتی می تواند بخشی از مشکلات فولاد سازان کشور را در راستای تامین الکترود گرافیتی کم نماید. لازم به ذکر است میانگین ضریب مصرف الکترود گرافیتی در جهان، حتی با فرض مصرف آهن اسفنجی، زیر 2 کیلوگرم به ازای هرتن فولاد است در حالی که در کشور ما میانگین مصرف آن، بالای 2 کیلوگرم فولاد است که امیدواریم با توجه به بحران الکترود و وضعیت تحریم ها ، با استفاده از الکوپات و پروژه های کاهش مصرف الکترود گرافیتی، با کنترل فرآیند خنک سازی و تنظیم الکترود و …، بتوانیم رکورددار کاهش مصرف الکترود گرافیتی در جهان باشیم.

دسته بندی گزارش
تحلیل صنایع
نظر خود را بنویسید